Rodzicielstwo Bliskości – geneza i istota tego stylu wychowania.

Rodzicielstwo Bliskości, inaczej – rodzicielstwo oparte na więzi – to określenie opisujące filozofię rodzicielską, opartą na zasadach przywiązania. Termin Rodzicielstwo Bliskości (ang. attachment parenting) utworzony został kilkadziesiąt lat temu przez amerykańskiego pediatrę Williama Searsa. Ale sam styl wychowania oparty na bliskiej więzi z potomstwem jest znany od wieków i opiera się na mechanizmach występujących w naturze. Wielu z nas, rodziców, świadomie lub nieświadomie realizuje w praktyce założenia tej pięknej idei.

0 - 6 miesiąc

Rodzicielstwo Bliskości nie jest więc żadną chwilową modą, ani metodą wychowawczą, ani też zbiorem zasad opracowanych przez psychologów rozwoju czy pedagogów. Jest to styl wychowania współgrający z naturą człowieka, oparty na wykształconych w procesie ewolucji potrzebach. Jego najważniejszym elementem jest zapewnienie dziecku bliskości – emocjonalnej i fizycznej – opartej na szacunku i miłości.


Rodzicielstwo Bliskości a wychowanie bezstresowe
 

Jak pisze Agnieszka Stein, w zbiorze artykułów Blisko dziecka*, RB jest „potocznie kojarzone z karmieniem piersią, spaniem z dziećmi i noszeniem ich w chustach. Czasem też, niestety – jako przyzwalanie dzieciom na wchodzenie rodzicom na głowę...”.


Tymczasem podstawą Rodzicielstwa Bliskości jest zrozumienie potrzeb dziecka. Nie oznacza to jednak – wbrew niektórym opiniom – tak zwanego wychowania bezstresowego. Rodzicielstwo Bliskości, w przeciwieństwie do tego drugiego podejścia, uznaje ważną dla procesu wychowawczego rolę konsekwentnego stawiania dziecku granic. Wskazuje też na fakt, że świadomość istnienia tych granic jest dziecku potrzebna i korzystna dla niego.


Rodzicielstwo oparte na więzi a zjawiska występujące w świecie zwierząt
 

Jak zauważa wspomniana wyżej autorka, „według teorii więzi, która stanowi bazę i punkt wyjścia, na których opiera się rodzicielstwo bliskości, potrzeba przynależności i tworzenia relacji jest najbardziej podstawową i pierwotną potrzebą każdego człowieka”.


Twórca teorii więzi, John Bowlby, w swoich pracach często opierał się na wiedzy, dotyczącej opiekuńczych zachowań zwierząt oraz roli tych zachowań dla przetrwania danego gatunku. Bowlby zauważył, że to właśnie przywiązanie, które tworzy się między rodzicem a potomstwem, daje temu drugiemu korzyści emocjonalne – jak poczucie bezpieczeństwa, ale również korzyści fizyczne! Na przykład, pomaga dziecku w regulacji działania wielu układów jego organizmu.

 


Obopólne korzyści wynikające z realizacji mechanizmów Rodzicielstwa Bliskości
 

RB zakłada, że budowana od chwili narodzin wyjątkowa więź między rodzicem a potomstwem sprawia, iż na kolejnych etapach życia dziecko wyróżnia bliskie mu osoby spośród wszystkich innych. Stara się intuicyjnie pilnować swoich opiekunów, próbuje ich naśladować oraz współpracować z nimi (na ile potrafi). To wszystko przyczynia się do przetrwania, bezpieczeństwa i rozwoju dziecka.


Ale korzyści ze zbudowanej więzi i przywiązania są obustronne. Dla rodziców ich więź z dzieckiem również staje się pomocą. Dzięki niej opiekunowie łatwiej sobie radzą z wyzwaniami rodzicielstwa. Agnieszka Stein ujmuje to w następujący sposób:


„Więź daje też rodzicom większą wrażliwość na przeżycia dzieci i lepszą intuicję. Dlatego kiedy dziecko ma silną, bezpieczną więź z rodzicami, jego wychowanie jest zdecydowanie łatwiejsze (…). Więź między dzieckiem a rodzicami jest podstawowym narzędziem, jakie otrzymaliśmy od natury, żeby móc dobrze się troszczyć o nasze potomstwo. Dlatego jeśli między rodzicami i dziećmi panują właściwe relacje, a rodzice są dla dzieci w miarę dobrym modelem, to stosowane metody wychowawcze nie mają większego znaczenia. Jeśli natomiast więź jest oparta na lęku bądź obojętności, to żadna metoda wychowawcza nie będzie do końca skuteczna”.


Rodzicielstwo Bliskości wynika więc z naturalnych uwarunkowań i jego pierwotną rolą jest wspieranie dziecka w harmonijnym rozwoju, a opiekunów w ich rodzicielskiej misji. Motto rodzicielstwa opartego na więzi można ująć w następujące słowa: zaufaj dziecku, zaufaj sobie, zaufaj naturze.

 

----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
*Agnieszka Stein. Blisko Dziecka. Zbiór artykułów Małe dziecko, wyd. Mamania, Warszawa 2015.