Co wpływa na temperament niemowlaka?

Stres w ciąży nie sprzyja prawidłowemu rozwojowi dziecka – tak w skrócie można opisać wyniki nowatorskich badań. To, co dzieje się z dzieckiem przed narodzinami, ma duży wpływ na jego temperament, w tym reagowanie na negatywne emocje i umiejętności uspokajania się. Okazuje się, że na temperament niemowlęcia wpływają nie tylko geny, a także samopoczucie przyszłej mamy.

6 - 12 miesiąc

Doktor Wojciech Dragan z Wydziału Psychologii UW przeprowadził nowatorskie badanie. Obserwował pięciomiesięczne niemowlęta oraz ich rodziców. Badanie rozpoczął,  gdy dzieci były jeszcze w brzuchu – w ostatnim trymestrze ciąży.


Naukowiec pytał mamy o negatywne zdarzenia z codziennego życia (kłótnia z partnerem, problemy w pracy) oraz te poważniejsze z ostatnich lat (śmierć rodziców, przeprowadzka, zmiana pracy). Analizował poziom kortyzolu, czyli hormonu stresu zawartego  w ślinie, a także styl życia i sytuację ekonomiczną rodziny.

Po urodzeniu dziecka rodzice wypełniali kwestionariusz dotyczący temperamentu maluszka. Chodziło o opisanie trzech aspektów zachowania: reakcji związanych z negatywnymi emocjami, aktywności  i umiejętności uspokajania się.

Od malucha psycholog pobierał próbki śliny, aby przeanalizować jego geny. Po przyjściu dziecka na świat zmierzył też nasilenie stresu oraz występowanie depresji poporodowej u rodziców.

Stres w ciąży a zachowanie niemowląt

- „Wiele wskazuje na to, że im bardziej mama w czasie ciąży jest zestresowana , tym bardziej lękowe będzie dziecko po urodzeniu.  – wyjaśnia dr Dragan. – „Wszystko, co się dzieje z kobietą, ma wpływ na jej dziecko. Jeśli przeżywa dużo negatywnych emocji, wzbudza się ekscytacja, to wpływa na jej gospodarkę hormonalną i poziom kortyzolu.  Im więcej kortyzolu, tym gorzej dla rozwijającego się płodu.”

Istnieją naturalne mechanizmy obronne i nadmiar kortyzolu jest rozkładany w łożysku matki. Jednak przy jego zwiększonych ilościach, część przenika do krwiobiegu dziecka i wpływa na rozwijający się układ nerwowy. Jest to znaczące zwłaszcza w ostatnich tygodniach ciąży, gdy kształtują się komórki i ośrodki nerwowe.  Z tego względu ważny jest także pierwszy trymestr, natomiast  drugi najprawdopodobniej nie ma większego znaczenia. Duży poziom kortyzolu w czasie ciąży może mieć związek nawet z przedwczesnym porodem.

Co może zrobić przyszła mama, która odczuwa zbyt dużo stresu? Według doktora Dragana próbować się zrelaksować. Świetnym sposobem na stres jest masaż relaksacyjny. Ważne jest też, by trochę przystopować, wyciszyć się. Jak podkreśla psycholog, kobiety w ostatnich miesiącach ciąży naprawdę powinny ograniczać swoją aktywność i nie wystawiać się na działanie czynników, które mogą wyprowadzać  je z równowagi.

-  „Nasze babki mówiły, że kobieta w ciąży powinny wycofać się w domowe pielesze i nie jest to przypadkowe. Współczesne kobiety czują potrzebę podtrzymywania swojej aktywności, ale powinny przede wszystkim zadbać o siebie i pamiętać, że to, co dzieje się z nimi, wpływa na dziecko.

Układ nerwowy dziecka w czasie ciąży

Jaki jest ten wpływ pokazują także wcześniejsze badania. Bardziej zestresowane matki rodzą dzieci, które mają mniejszy obwód głowy. Ich układ nerwowy gorzej się rozwija, mają więc mniejszą pojemność mózgu. W późniejszych latach mają większe prawdopodobieństwo wystąpienia różnych zaburzeń rozwojowych – np.  ADHD, dysleksji i obniżonej reakcji.

Udowadniają to na przykład badania naukowców z Kanady. Obserwowali kobiet w ciąży z pewnego miasta, w którym przez jeden zimowy miesiąc z powodu awarii elektrowni nie było prądu. Było to źródłem dużego stresu. Po kilku latach zbadano dzieci i okazało się że miały one problemy rozwojowe, trudności w uczeniu się oraz niższy poziom inteligencji.

Dokładne wyniki badań zostały opublikowane w książce „Temperament w pierwszym roku życia".